Mpango wa uhuru wa Sahara uliotengenezwa na Morocco

Na Mwandishi Wetu,TimesMajira,Online

KITENGO cha Mawasiliano cha Taasisi ya Mikakati ya Pan African (Amani – Usalama Utawala), Juni 16 mwaka huu (2021) kilifanya tafakari huko Dakar, Senegal kuhusu suala la Sahara na kukuza suluhisho zenye ubunifu.

Hafla hii ilikutanisha wataalamu 30 wakiwemo wanasiasa mashuhuri, wanachama na wataalamu mbalimbali, wasomi na wanachama mashuhuri wa asasi za kiraia za Afrika Magharibi, kutoka nchi za Senegal, Cap Verde, Ivory Coast, Guinea Bissau, Mali na Mauritania.

Muundo wa tafakari (semina) hiyo ulikuwa wa majadiliano ili kupata muafaka, ulioruhusu kuanzisha tafakari ya kisomi na kisayansi ili kuandaa majawabu ya kiubunifu katika suala la Sahara ambalo limekuwa kikwazo kwa maendeleo, amani na mikataba ya Afrika.

Washiriki walikaribishwa “kufikiria kwa uhuru na kupendekeza kwa uhuru” ili kupata mapendekezo na suluhisho.

Baada ya kubaini kuwa Umoja wa Afrika (AU) umechagua kushughulikia mchakato wa utatuzi wa suala la Sahara, ilikuwa kama mienendo inayopatikana sasa ndani ya Jumuiya ya Afrika na kimataifa.

Nguvu kama hiyo inatambua umaarufu wa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa (UN) katika usimamizi wa suala la Sahara.

Mkutano huo kwa njia ya video, (Video Conference) ulikuwa fursa ya kukumbuka kazi ya kihistoria ya Kikundi cha Casablanca na kutoa mwito wa kuandaliwa kwa mkutano wa kiwango cha juu wa mwaka 2021 kusherehekea miaka yake 60, itakayokuwa fursa kuzindua rufaa nzito ya utimilifu wa malengo ya Waafrika na wa mwenyeji wake mashuhuri: Mfalme Mohamed V.

Rufaa hii pia itaturuhusu kuihimiza Afrika kurekebisha upungufu wa kisheria na kasoro ya kihistoria kuhusu kukubaliwa kwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kiarabu ya Sahara (RASD) ndani ya OAU na kisha matengenezo yake katika AU.

Semina ilisisitiza jukumu la wasomi wa Kiafrika kuhusika kikamilifu katika masuala yote makubwa kuhusu bara na suala la Sahara. Washiriki walisifu misingi ya Kiafrika ya Morocco na ukuaji wake mzuri wa uchumi unaopaswa kuigwa, badala ya kuogopwa. Muhtasari wa majadiliano umejikita katika mihimili mitano.

Mhimili wa kwanza ulikuwa kufikiria suala la Sahara kama fursa ya kurekebisha, pamoja na kurekebisha AU kwa kufungia uwepo wa taasisi isiyo ya serikali inayotetea kujitenga.

Washiriki walijadili kuhusu kufungiwa kwa Rasd kutoka AU na kusimamishwa kwake kama njia ya kurekebisha ukosefu wa haki na hivyo, kuruhusu shirika la Pan Afrika kutimiza jukumu la msaada wa kuaminika na halali kwa mchakato wa UN. Washiriki walisema suluhisho kama hilo halipaswi kuzingatiwa kama mwiko, bali kama lengo la kufikiwa.

Kimsingi, utambuzi wa suluhisho kama hilo, ambalo ni sehemu ya nguvu ambapo ukweli na ubashiri unashikilia, lazima iwe matarajio ya mataifa yote ya Kiafrika yanayotaka kumaliza migawanyiko isiyo ya lazima na kutumiwa kwa shirika linalopaswa kuhakikisha umoja kuliko kukuza mgawanyiko miongoni mwa Waafrika.

Ilikubaliwa kuwa kusahihisha makosa haya kutaiwezesha AU kuzingatia maoni ya idadi kubwa ya wanachama wake kuhusu suala la Sahara, na ile ya asilimia 85 ya nchi wanachama wa UN, na ya nchi nyingine za kimataifa au mashirika ya kikanda na jumuiya za kiuchumi za kikanda.

Mhimili mwingine ulikuwa kufikiria hadhi ya “mwanachama” aliyopewa ‘mwingine’ ndani ya AU kama “kasoro ya kihistoria” iliyorithiwa kutoka kwa OAU inayodhoofisha uaminifu wa AU iliyofafanuliwa na sheria yake ya Katiba kama “shirika la nchi huru na huru.”

Waliangalia pia mazingira ya kukubaliwa kwa Rasd kwa OAU na kuwekwa kwake katika AU. Zilizingatiwa sababu za kisheria zinazoweza kusahihisha ambacho kwa umoja kilizingatiwa.

Walisema upendeleo huu ni unyakuzi wa kisiasa na kiitikadi badala ya kitendo cha kisheria na halali. Wanasheria mahiri na wanasayansi wa kisiasa walioshiriki walitoa maoni ya kisheria yanayostahili kufundishwa katika shule za sheria.

Wanasema, hadhi ya “mwanachama” aliyopewa “mwingine” ni “suala mashuhuri la kisheria lililotekwa nyara na kuzuiliwa ili kulazimisha uamuzi wa kisiasa, wa vyama, usiokubaliana na mwishowe uamuzi haramu kabisa.

Mhimili wa tatu ulikuwa kufikiria mzozo wa kikanda kuhusu Sahara kama kikwazo kwa ujumuishaji wa kijamii na kiuchumi, kisiasa na kibinadamu wa Afrika Kaskazini, ambayo imepooza kwa miongo kadhaa na kuhatarisha watu wake ambao ni ndugu.

Haya bado yana umuhimu mkubwa katika kusaidia mchakato wa ujumuishaji katika bara ambalo kwa sasa ndilo eneo lisilojumuishwa zaidi ulimwenguni.

Inabaki wazi kuwa, mzozo wa kikanda kuhusu Sahara hadi sasa umezuia mchango dhahiri wa eneo hili kwa maendeleo ya kijamii na kiuchumi ya Afrika na kulifanya eneo hilo lenye utajiri wa fursa za kiuchumi na mtaji wa watu, kuwa na mchango mdogo.

Mhimili wa nne ulijikita kufikiria mzozo wa kikanda kuhusu Sahara kama kizuizi kwa utulivu wa nafasi ya Sahel-Sahara na kama kizuizi kikubwa kwa uratibu wa mafanikio wa mapambano dhidi ya ugaidi katika Sahara, Sahel na eneo lote la ukanda wa Sahara.

Semina iliazimia kuwa, licha ya juhudi kadhaa za kisiasa na kijeshi za AU kupunguza mgogoro wa usalama wa bara hilo, ugaidi unabaki kuwa tishio kubwa na linalozidi kuongezeka barani Afrika na athari kubwa kwa amani, usalama na utulivu wa Afrika.

Hii pia imekuwa kitovu cha ulimwengu kwa ugaidi, kama inavyotetewa na IPS, tangu mwaka 2015, na kama ilivyothibitishwa hivi karibuni na Rais wa Ufaransa. Washiriki walibaini wasiwasi wa kuibuka tena kwa mizozo.

Mizozo hiyo ni pamoja na ya silaha katika nafasi ya Sahel-Saharan; mgogoro wa Libya, mzozo wa Mali, majaribio ya kutuliza Chad na kuongezeka kwa vitisho vya usalama wa kimataifa na upanuzi wa uchumi wa uhalifu (utumwa, kuchukua mateka, usafirishaji wa silaha, dawa za kulevya, sarafu, wahamiaji).

Utekelezaji wa sehemu kuu za usanifu wa amani na usalama wa Afrika (APSA) na AU ni muhimu katika kuzuia pamoja, usimamizi na utatuzi wa mizozo katika Bara la Afrika. Walihimiza kuanzishwa kwa majeshi ya Pan-Afrika.
Kwamba, Pan- Afrika ingeweza kuchukua sura ya ushirikiano thabiti na ujumuishaji bora wa rasilimali na utaalamu kati ya nchi za Afrika katika usimamizi wa masuala yanayohusu usalama, kulinda amani na utulivu.

Mhimili wa tano ulijikita kufikiria suala la Sahara kwa mtazamo wa mpango wa uhuru uliopendekezwa na Ufalme wa Morocco, unaochukuliwa kuwa “waaminifu, wa kuaminika na wa kweli” na Umoja wa Mataifa na mataifa mengi ya Afrika.

Semina ilijikita katika mpango wa uhuru uliopendekezwa na Morocco, katika sura zake tatu na kuchukuliwa kama suluhisho la usawa linalofunua hali kadhaa za uhuru katika Sahara, kupitia kuanzishwa, katika ngazi ya mitaa, watendaji, vyombo vya sheria, mahakama na taasisi zilizo na nguvu zao.

Aina mpya ya maendeleo ya mikoa ya kusini ilisomwa, na kwa umakini ilipewa miradi yake anuwai ya mabadiliko inayohusu sekta nyingi zikiwamo za nishati mbadala, miundombinu, vifaa na elimu ya juu.

Hatimaye, washiriki walipokea mabadiliko chanya ya msimamo wa AU na nchi wanachama.

Mageuzi hayo yanaonesha ujumuishaji wa utambuzi wa enzi kuu ya Morocco kuhusu Sahara, kuongezeka kwa usawa wa bara, msimamo wa Morocco na hamu ya idadi kubwa ya nchi za Afrika kumaliza na kukomesha mzozo ambao kimsingi, ni hatari kwa maendeleo na furaha ya watu wa kusini mwa Ufalme.

Kwa mujibu wa washiriki, mafanikio ya ujumuishaji wa uchumi wa Afrika na Afrika, yatategemea jukumu la msingi la jumuiya za kiuchumi za kikanda kuunga mkono mchakato huu.

Walizingatia utatuzi wa mzozo wa kikanda kuhusu Sahara kama hatua ya kwanza muhimu kujenga uchumi wa Afrika Kaskazini, mshirika mkakati wa ECOWAS na mdhamini wa ubaridi wa biashara kati ya Afrika na Ulaya.

Kutambuliwa na enzi kuu ya Marekani ni ukumbusho wenye nguvu kwamba historia inafanya maendeleo kwa kusonga mbele, si kurudi nyuma.

Katika mapendekezo muhimu ya semina, washiriki walitamani kwamba, zaidi ya sera za mataifa na uhusiano kati ya mataifa, wasomi na mashirika ya kiraia ya Kiafrika yangefanya mahitaji yao ya amani, usalama, mapatano na umoja wa bara hili yasikike kwa sauti kubwa na wazi.

Washiriki walisisitiza hitaji la dharura la kuimarisha uwezo wa AU wa hatua za usalama, hasa katika Mkoa wa Sahel, unaosumbuliwa na hatari za ugaidi wa jihadi na uchumi wa uhalifu.

Walitetea utekelezwaji wa sehemu kuu za usanifu wa Amani na Usalama wa Afrika (APSA) na kuibuka haraka kwa vikosi vya ulinzi na usalama vilivyoratibiwa kwa eneo la kikanda la Afrika au la kikanda.

Hatimaye, walisoma na kujadili kwa kina Mpango wa Uhuru uliotengenezwa na Morocco. Waliomba kuungwa mkono na AU na nchi wanachama wake kwa suluhisho hilo ambalo lililopongezwa na Umoja wa Mataifa kuwa “la dhati, la kuaminika na la kweli” ambalo thamani yake isiyopingika ni roho yake ya maelewano.